Tư duy phản biện là gì?
Tư duy phản biện là thuật ngữ được dịch từ khái niệm Critical thinking.
Đây là chủ đề đã của nhiều cuộc tranh luận từ hơn 2,500 năm trước thời của các triết gia Hy Lạp như Plato, Socrate. Đến nay đây vẫn là chủ đề rất nóng. Nghiên cứu của World Economic Forum cho thấy đây là kỹ năng quan trọng số 2 trong số 10 kỹ năng hàng đầu cần có của người đi làm trong thời đại mới.
Vậy nó là gì?
Một số định nghĩa cho rằng đó là là khả năng nhận diện thông tin giả
Định nghĩa khác cho rằng đó là khả năng tự phản chiếu và tư duy (suy nghĩ) một cách độc lập.
Theo National Council for Excellence in Critical Thinking, (1987), Tư duy phản biện là quá trình phát triển tư duy thông qua việc rèn luyện một cách có kỷ luật. Từ đó hình thành những khái niệm, đánh giá, phân tích để định hướng cho các hành động và niềm tin của cá nhân.
Theo Paul, R. and Elder, L. (2007): Tư duy phản biện là nghệ thuật phân tích và đánh giá tư duy với định hướng cải tiến nó.
Về bản chất, tư duy phản biện đòi hỏi chúng ta phải kích hoạt khả năng quan sát, tìm tòi, phân tích, và đánh giá. Những người có tư duy phản biện sẽ xác định, phân tích và giải quyết vấn đề một cách có hệ thống thay vì bằng trực giác hay bản năng năng của mình.
Cách tiếp cận của Thinking School
Trong quá trình hơn 24 năm làm giáo dục, TS. Vũ Thế Dũng, nhà sáng lập Thinking School nhận thấy các định nghĩa trên chưa thực sự phản ánh được khái niệm này.
| Theo TS. Vũ Thế Dũng, CEO Thinking School, Nguyên phó hiệu trưởng Đại học Bách Khoa Tp.HCM. Tư duy phản biện là
| |
Biểu hiện của một người có tư duy tốt
- Nêu ra những câu hỏi và những vấn đề thiết thực, sống còn, phát biểu chúng một cách rõ ràng và chính xác
- Tập hợp và đánh giá những thông tin có liên quan, sử dụng những ý niệm trừu tượng để lý giải chúng một cách hiệu quả
- Đi đến những kết luận và giải pháp có lý lẽ, kiểm nghiệm chúng bằng những tiêu chí và chuẩn mực thích hợp
- Tư duy một cách cởi mở bên trong những hệ thống tư tưởng khác nhau, nhìn nhận và đánh giá (nếu cần) những giả định, hàm ý và những hệ luận thực hành của chúng
- Truyền thông một cách có hiệu quả cho người khác nhằm đưa ra những giải pháp cho những vấn đề phức hợp.
Xem thêm: Bạn đang ở mức độ nào trong 6 mức độ của Tư duy phản biện?
Tầm quan trọng
1. Kỹ năng số 2 trong 10 kỹ năng quan trọng nhất đối với người lao động.
STT | NĂM 2020 | NĂM 2015 |
| 1 | Giải quyết các vấn đề phức tạp | Giải quyết các vấn đề phức tạp |
| 2 | Tư duy phản biện | Phối hợp với người khác |
| 3 | Sáng tạo | Quản lý con người |
| 4 | Quản lý con người | Tư duy phản biện |
| 5 | Phối hợp với người khác | Thương lượng |
| 6 | Trí thông minh cảm xúc | Kiểm soát chất lượng |
| 7 | Phán đoán và ra quyết định | Định hướng dịch vụ |
| 8 | Định hướng dịch vụ | Phán đoán ra quyết định |
| 9 | Thương lượng | Lắng nghe tích cực |
| 10 | Linh hoạt nhận thức | Sáng tạo |
| Source: World Economic Forum | ||
2. Là kỹ năng nền tảng trong bối cảnh VUCA (Volatility; Uncertainty; Complexity; Ambiguity) thế giới bất ổn, biến động, phức tạp và mơ hồ. Khi có tư duy phản biện tốt chúng ta sẽ không bị kéo theo những thứ mơ hồ, chung chung mà tập trung vào được cái lõi, cái thần của vấn đề từ đó dùng các tiêu chuẩn để đánh giá một cách hiệu quả.
3. Giúp bạn sáng tạo hơn: người có tư duy tốt biết cách làm phong phú góc nhìn của mình. Đây là nền tảng cơ bản để phát triển khả năng sáng tạo.
4. Giúp kích thích các tính tò mò: người có tư duy tốt, luôn quan sát, tò mò, và đặt câu hỏi cho mọi vấn đề của cuộc sống.
5. Giải quyết vấn đề hiệu quả: tư duy tốt giúp chúng ta sàng lọc, phân tích, đánh giá và giải quyết vấn đề hiệu quả.
Khóa học tự học: Tư duy phản biện
Xem thêm: Các chương trình huấn luyện về tư duy phản biện của Thinking School
Tham khảo: Foundation for Critical Thinking
Mời các bạn cùng thảo luận
Các bài viết về: Tư duy phản biện
Đa góc nhìn – nghe dễ sao làm lại khó?
Một trong những kỹ năng quan trọng để rèn luyện tư duy phản biện là đứng trên các góc nhìn khác nhau để xem xét, đánh giá sự vật, sự việc. Tuy nhiên, tại sao chúng ta vẫn gặp trục trặc với việc này dù có vẻ đơn giản? Gửi tiết kiệm ngân hàng: Anh […]
Giá đất Thủ Thiêm: mua rẻ, bán đắt, lỗi thằng trả giá cao?
1- Thành phố HCM tổ chức đấu giá các lô đất ở Thủ Thiêm. Kết quả, các lô đất đều được đấu giá thành công với mức giá cao. Cụ thể, công ty Tân Hoàng Minh đặt giá 24.5 ngàn tỷ cho lô đất rộng hơn 10 ngàn m2 (trung bình 2,4 tỷ/ m2). Giá […]
Bán giá cao liệu có “lừa đảo”
Bạn đi ra chợ Bến Thành mua nón lá và vô tình biết được giá ở đây cao cấp 3 lần chợ An Đông. Hầu hết cảm giác của người đi mua hàng là mình bị trấn lột hay lừa đảo. Vậy góc nhìn cho tình huống này là gì? 1. Góc nhìn […]
Văn Phòng Ủy Ban Nhân Dân Tp. Thuận An Bình Dương viết công văn xin doanh nghiệp 500 triệu để ăn tết
Kinh khủng – Văn Phòng Ủy Ban Nhân Dân Tp. Thuận An Bình Dương viết công văn xin doanh nghiệp 500 triệu để ăn tết Các chi tiết đáng chú ý: Công văn do Chánh VP ký có đóng dấu của VP UBND Văn bản gửi 1 doanh nghiệp cụ thể Yêu cầu hỗ trợ […]
“Tiên học lễ, hậu học văn” – có ảnh hưởng tiêu cực đến Sáng tạo?
Đề xuất bỏ khẩu hiệu “Tiên học lễ, hậu học văn” của GS Nguyễn Ngọc Thêm đang gây tranh cãi. Ông đưa ra 1 giả thuyết (hypothesis) là: “Tiên học lễ” trói buộc con người, yêu cầu người dưới phục tùng người trên và từ đó hạn chế sức sáng tạo. Nói là giả thuyết […]
Kỹ năng tư duy định lượng?
Tư duy định lượng là gì? Là sự kết hợp giữa kỹ năng toán + năng lực tư duy phản biện để giải quyết 1 bài toán của đời sống thực. Đây là loại năng lực cực kỳ cốt yếu của con người, đặc biệt là các nhà quản lý và lãnh đạo. Hầu hết […]
Đối Diện Thách Thức
Trong gian khó, ắt có cơ hội, chỉ là giữ tâm thanh tịnh sẽ từ từ nhìn thấy cơ hội. Khi khó khăn đừng tự trói mình vào các suy tư dằn vặt. Cái gì đã qua cho qua, cái gì phải đến sẽ đến, dũng cảm đối diện và hãy tươi tỉnh bằng mọi […]
Shopping ở… Mỹ
Đối với giới doanh nhân toàn thế giới, thị trường Mỹ quả thực là một chiến trường vừa vô cùng hấp dẫn lại hết sức khốc liệt. Thế nhưng hệ quả của cuộc chiến này lại biến nước Mỹ thành “thiên đường” cho các “thượng đế” mua sắm. Shopping ở Mỹ quả thực rất “sướng”! […]
Tranh Luận – Chia sẻ trên mạng xã hội để làm gì?
Nhân clip “Chia sẻ trên mạng xã hội để làm gì?”, cùng thử bàn về các thành phần của 1 cuộc tranh luận. Cảm xúc và tư duy Hôm qua tới giờ OISP nóng vụ Phan Anh. Trưa nay ngồi ăn, cô bé nhân viên part time nói với mình: “Hôm qua lúc coi clip, […]
Học Tư Duy Phản Biện Là Học Gì?
Câu chuyện 1: Sếp và nhân viên đi dự hội thảo. Về – Sếp hỏi: các em học được gì từ phát biểu của anh K mà thấy tâm đắc thế? – Nhân viên: dạ, em thấy hay lắm, anh K nói trong những năm tới, phải chuẩn bị cho thế hệ trẻ như […]
Các bài viết khác
Đa góc nhìn – nghe dễ sao làm lại khó?
Một trong những kỹ năng quan trọng để rèn luyện tư duy phản biện là đứng trên các góc nhìn khác nhau để xem xét, đánh giá sự vật, sự việc. Tuy nhiên, tại sao chúng ta vẫn gặp trục trặc với việc này dù có vẻ đơn giản? Gửi tiết kiệm ngân hàng: Anh […]
Giá đất Thủ Thiêm: mua rẻ, bán đắt, lỗi thằng trả giá cao?
1- Thành phố HCM tổ chức đấu giá các lô đất ở Thủ Thiêm. Kết quả, các lô đất đều được đấu giá thành công với mức giá cao. Cụ thể, công ty Tân Hoàng Minh đặt giá 24.5 ngàn tỷ cho lô đất rộng hơn 10 ngàn m2 (trung bình 2,4 tỷ/ m2). Giá […]
Bán giá cao liệu có “lừa đảo”
Bạn đi ra chợ Bến Thành mua nón lá và vô tình biết được giá ở đây cao cấp 3 lần chợ An Đông. Hầu hết cảm giác của người đi mua hàng là mình bị trấn lột hay lừa đảo. Vậy góc nhìn cho tình huống này là gì? 1. Góc nhìn […]
Văn Phòng Ủy Ban Nhân Dân Tp. Thuận An Bình Dương viết công văn xin doanh nghiệp 500 triệu để ăn tết
Kinh khủng – Văn Phòng Ủy Ban Nhân Dân Tp. Thuận An Bình Dương viết công văn xin doanh nghiệp 500 triệu để ăn tết Các chi tiết đáng chú ý: Công văn do Chánh VP ký có đóng dấu của VP UBND Văn bản gửi 1 doanh nghiệp cụ thể Yêu cầu hỗ trợ […]
Chuyển đổi số và các câu chuyện vui
Chuyển đổi số là chủ đề được thảo luận nhiều trong thời gian gần đây, nhưng thực tiễn triển khai cũng là điều thú vị không kém. Cùng xem các câu chuyện vui được quan sát bởi Thinking School để thấy được hoạt động này ở Việt Nam. Đi uống café. Ngồi vào bàn. Hỏi: […]
“Tiên học lễ, hậu học văn” – có ảnh hưởng tiêu cực đến Sáng tạo?
Đề xuất bỏ khẩu hiệu “Tiên học lễ, hậu học văn” của GS Nguyễn Ngọc Thêm đang gây tranh cãi. Ông đưa ra 1 giả thuyết (hypothesis) là: “Tiên học lễ” trói buộc con người, yêu cầu người dưới phục tùng người trên và từ đó hạn chế sức sáng tạo. Nói là giả thuyết […]
Kỹ năng tư duy định lượng?
Tư duy định lượng là gì? Là sự kết hợp giữa kỹ năng toán + năng lực tư duy phản biện để giải quyết 1 bài toán của đời sống thực. Đây là loại năng lực cực kỳ cốt yếu của con người, đặc biệt là các nhà quản lý và lãnh đạo. Hầu hết […]
2,000 tỷ nhiều hay ít?
2,000 tỷ nhiều hay ít? Với cá nhân Ad thì chắc là quá lớn quá đã, nhưng với Tp.HCM thì sao ta? Thử xem số liệu gần đây về việc TP.HCM được TW cân nhắc hỗ trợ 2.000 tỉ đồng trong công tác chống dịch xem nhé 1. Trong 5 năm gần […]
Thấy gì từ livestream của tân Chủ Tịch Tp.HCM Phan Văn Mãi
Tối 08/07/2021, tân chủ tịch TP. HCM có buổi giao lưu cùng người dân TP. HCM thông qua hình thức livestream trên mạng xã hội. Có gì hay, có gì còn có thể cải thiện, cùng xem phân tích của TS. Vũ Thế Dũng – CEO Thinking School để rõ thêm nhé Ưu điểm 1. […]
35 ứng viên xuất sắc đi tiếp vòng 3 trong chương trình Lead Me Lead You
Chúc mừng 35 ứng viên đã được xét tuyển vào vòng số 3 để xét trao học bổng 100% cho chương trình huấn luyện “Lead me – Lead you” của Thinking School, do TS. Savio Anh Pham và TS. Vũ Thế Dũng giảng dạy 1 Phan Thị Thanh Thu 2 Phan Văn Khang 3 Trần […]
