Chúng ta thường thấy các câu chuyện hấp dẫn trên truyền hình, trên báo và có khả năng chúng ta tin vào điều đó mà quên đặt các câu hỏi để kiểm chứng hoặc bị kéo ra khỏi vấn đề chính lúc đó chúng ta đang có khả năng đang bị mắc bẫy thành kiến kể chuyện.
Thành kiến kể chuyện là gì?
Là như những câu chuyện được tạo nên để thu hút người người khác, có thể thật hoặc không và chúng ta tin vào nó mà không kiểm chứng.
Nếu chúng ta còn nhớ vụ sập cầu Cần Thơ năm 2008, thì trên các mặt báo đều tập trung vào người bị nạn, nỗi đau của người thân, đền bù; rồi những thủ tục giám định mà không đi vào trực tiếp nguyên nhân, lý do hay những người đã tạo nên điều này, những yếu tố chính dẫn đến chuyện này hay làm gì để những chuyện tương tự không xảy ra.
Những câu hỏi chính yếu không được đặt ra mà là những chuyện xung quanh thu hút người đọc được kể một cách chi tiết do đó có thể tạo ra những chuyện hư cấu mà chúng ta tin vào.
Thành kiến kể chuyện diễn ra ở đâu?
Nếu chúng ta tinh tế có thể thấy được rằng trong hoạt động quảng cáo, truyền thông có rất nhiều câu chuyện được kể. Như câu chuyện làm giàu của vua cafe từ bàn tay trắng đến quen cô gái nhà danh giá cùng nhau vượt qua khó khăn để xây dựng đế chế cafe. Câu chuyện của Khải Silk đưa lụa Việt Nam ra thế giới nhưng đến cuối cùng là lụa Trung Quốc. Các quảng cáo về bán hàng, đẹp da, trắng da, thông qua việc sử dụng hình ảnh những người nổi tiếng,… Có thể nói thành kiến kể chuyện diễn ra liên tục trong cuộc sống của chúng ta và cần tỉnh táo, có tư duy phản biện để vượt qua nó.
Vượt qua thành kiến kể chuyện
Khi chúng ta nghe một câu chuyện, cần tự hỏi:
– Ai là người kể chuyện này?
– Dụng ý câu chuyện là gì?
– Có giả thuyết ẩn nào bên dưới?
Ngoài ra, xem xét các yếu tố được bỏ ra khỏi câu chuyện có thể không liên quan nhưng hãy cẩn thận nếu liên quan thì có thể là một cấu phần cốt yếu của của câu chuyện được kể.
Tóm lại, vấn đề lớn nhất với thành kiến kể chuyện: Nếu ai đó cho bạn một thông điệp, nội dung hay một câu với ý nghĩa sai, tất yếu sẽ dẫn đến những rủi ro lớn hơn nhiều.
