Tư duy phản biện (TDPB) là gì? và Tầm quan trọng của TDPB

Tư duy phản biện là gì

Tư duy phản biện là chủ đề của nhiều cuộc tranh luận từ hơn 2,500 trước thời của các triết gia Hy Lạp như Plato, Socrate và đến nay vẫn đóng vai trò quan trọng. Là kỹ năng quan trọng số 2 trong 10 kỹ năng quan trọng của người đi làm trong năm 2020 theo world economic forum.  Vậy tư duy phản biện là gì:

Một số định nghĩa cho rằng tư duy phản biện là khả năng nhận diện thông tin giả

Định nghĩa khác Tư duy phản biện có thể được mô tả là khả năng tự phản chiếu và tư duy (suy nghĩ) một cách độc lập.

Theo National Council for Excellence in Critical Thinking, năm 1987, Tư duy phản biện là quá trình phát triển tư duy thông qua việc rèn luyện một cách có kỷ luật từ đó hình thành những khái niệm, đánh giá, phân tích để định hướng cho các hành động và niềm tin của cá nhân.

Theo Paul, R. and Elder, L. 2007: Tư duy phản biện (critical thinking) là nghệ thuật phân tích và đánh giá tư duy với định hướng cải tiến nó.

Về bản chất, tư duy phản biện đòi hỏi chúng ta phải kích hoạt khả năng học tập, suy nghĩ, tư duy. Do đó, chúng ta phải là người chủ động trong học tập thay vì thụ động nhận các thông tin. Những người có tư duy phản biện sẽ xác định, phân tích và giải quyết vấn đề một cách có hệ thống thay vì bằng trực giác hay bản năng năng của mình.

Người có tư duy phản biện sẽ

1. Nêu ra những câu hỏi và những vấn đề thiết thực, sống còn, phát biểu chúng một cách rõ ràng và chính xác

2. Tập hợp và đánh giá những thông tin có liên quan, sử dụng những ý niệm trừu tượng để lý giải chúng một cách hiệu quả

3. Đi đến những kết luận và giải pháp có lý lẽ, kiểm nghiệm chúng bằng những tiêu chí và chuẩn mực thích hợp

4. Tư duy một cách cởi mở bên trong những hệ thống tư tưởng khác nhau, nhìn nhận và đánh giá (nếu cần) những giả định, hàm ý và những hệ luận thực hành của chúng

5. Truyền thông một cách có hiệu quả cho người khác nhằm đưa ra những giải pháp cho những vấn đề phức hợp.

Tại sao cần tư duy phản biện?

1. Tư duy phản biện top 2 trong 10 kỹ năng quan trọng nhất đối với người lao động theo báo cáo về tương lai nghề nghiệp của Diễn đàn kinh tế thế giới năm 2016

2. Tư duy phản biện là kỹ năng nền tảng: trong bối cảnh mới với thế giới VUCA (Volatility; Uncertainty; Complexity; Ambiguity) thế giới bất ổn, biến động, phức tạp và mơ hồ. Khi có tư duy phản biện tốt chúng ta sẽ không bị kéo theo những thứ mơ hồ, chung chung mà tập trung vào được cái lõi, cái thần của vấn đề từ đó dùng các tiêu chuẩn để đánh giá một cách hiệu quả.

3. Tư duy phản biện giúp bạn sáng tạo hơn: Sáng tạo không phải từ trên trời rơi xuống mà xuất phát từ thực tiển, tập trung vào cái lõi, vấn đề giải quyết, từ đó có các giải pháp vượt ra khỏi lối thông thường. Bên cạnh đó tư duy phản biện sẽ góp phần trong việc đánh giá, lựa chọn, điều chỉnh những giải pháp, ý tưởng đưa ra, để phù hợp với bối cảnh nhất.

4. Tư duy phản biện kích thích các tính tò mò, tự học của bản thân: Một trong những đặc điểm quan trọng của người có tư duy phản biện là tính tò mò, tìm kiếm sự thật nhằm cải thiện chất lượng tư duy. Họ luôn tự đặt câu hỏi tại sao, rồi suy nghĩ một cách nghiêm túc để có câu trả lời cho bản thân từ đó tạo ra sự phát triển tích cực của bản thân.

5. Giải quyết vấn đề hiệu quả: Cùng một vấn đề người có tư duy phản biện họ sẽ nhìn vào những điểm cốt lõi, với đa góc nhìn, và đánh giá trên các tiêu chuẩn khách quan. Từ đó sẽ chọn đúng vấn đề giải quyết và có những giải pháp phù hợp thay vì lan man giải quyết các vấn đề râu ria, không đang có. Cũng như có phương pháp để chọn giải pháp phù hợp.